“Awakenings” (Uyanışlar), 1990 yılında Penny Marshall tarafından yönetilen ve Steven Zaillian tarafından yazılan bir biyografik dram filmidir. Film, Oliver Sacks’ın 1973 yılında yayımlanan aynı adlı kitabına dayanır ve başrollerinde Robert De Niro ve Robin Williams yer alır. Film, 1960’ların sonunda geçer ve encephalitis lethargica (uyku hastalığı) salgınından muzdarip hastaları geçici olarak “uyandıran” deneysel bir tedaviyi konu alır.

Konu

Film, Dr. Malcolm Sayer (Robin Williams) adlı bir nörologun, Bronx’taki bir hastanede çalışmaya başlamasıyla başlar. Sayer, hastanede yıllardır katatonik halde olan bir grup hasta ile karşılaşır. Bu hastalar, 1920’lerde bir uyku hastalığı salgınından sonra bu duruma girmiştir. Sayer, hastaların hala bilinçli olduklarını ve belirli uyarıcılara tepki verdiklerini fark eder.

Sayer, hastalara L-DOPA adlı yeni bir ilaç vermeyi dener ve Leonard Lowe (Robert De Niro) adlı bir hasta üzerinde bu tedavi başarılı olur. Leonard, yıllardır süren katatonik durumundan çıkar ve normale döner. Ancak, bu “uyanış” sadece geçici bir süreliğine devam eder ve Leonard ile diğer hastalar tekrar eski durumlarına geri dönerler.

Temalar

Bilimin ve İnsaniyetin Kesişimi: Film, bilimsel araştırmanın insan hayatına dokunan etkilerini ve bu araştırmanın etik sınırlarını inceler. Dr. Sayer’in hastalara yaklaşımı, bilim insanı kimliği ile insani duyguları arasındaki dengeyi bulmaya çalışır.

Geçicilik ve Kayıp: “Awakenings” hayatın geçiciliğini ve kaybedilen zamanı işler. Hastaların kısa süreli “uyanış”ları, izleyiciye hayatın ve bilincin değerini hatırlatır.

İnsan Ruhunun Gücü: Film, insan ruhunun güçlü ve dayanıklı doğasını vurgular. Hastalar, yıllarca katatonik durumda olsalar bile, içlerinde bir yerlerde hala yaşama arzusu taşırlar.

Performanslar

Robin Williams: Dr. Malcolm Sayer rolündeki performansı, Williams’ın komedi dışında dramatik rollerde de ne kadar başarılı olduğunu gösterir. Williams, karakterinin içsel çatışmalarını ve merhametini incelikle yansıtır.

Robert De Niro: Leonard Lowe rolündeki performansı olağanüstüdür. De Niro, karakterin duygusal ve fiziksel değişimlerini inanılmaz bir gerçekçilikle canlandırır. “Uyanış” dönemindeki sevinç ve tekrar eski haline dönme korkusu arasındaki geçişleri ustalıkla sergiler.

Yönetmenlik ve Sinematografi

Penny Marshall: Marshall, filmdeki duygusal derinliği ve karakterlerin iç dünyalarını başarılı bir şekilde yakalar. Film, gerçek olaylara dayansa da, Marshall’ın yönetimi sayesinde izleyiciyi duygusal bir yolculuğa çıkarır.

Sinematografi: Miroslav Ondříček’in sinematografisi, 1960’ların atmosferini ve hastane ortamının klostrofobik havasını etkili bir şekilde yansıtır. Filmdeki ışık kullanımı ve kamera açıları, karakterlerin duygusal durumlarını ve hikayenin tonunu destekler.

Müzik

Randy Newman’ın müzikleri, filmin duygusal tonunu tamamlar. Müzikler, sahnelerin duygusal yoğunluğunu artırır ve izleyiciyi karakterlerin iç dünyalarına daha da yaklaştırır. Özellikle Leonard’ın “uyanış” sahnelerinde kullanılan müzikler, sevinç ve hüzün duygularını mükemmel bir şekilde harmanlar.

Genel Değerlendirme

“Awakenings,” izleyiciyi hem duygusal hem de entelektüel düzeyde etkileyen güçlü bir film. Gerçek olaylara dayanması, filme ayrıca bir derinlik ve gerçekçilik katarken, karakterlerin hikayeleri izleyiciyi insan ruhunun gücü ve hayatın kırılganlığı üzerine düşünmeye davet eder. Robert De Niro ve Robin Williams’ın olağanüstü performansları, filmin etkileyiciliğini daha da artırır. Penny Marshall’ın ustalıkla yönettiği bu film, insan doğası, bilim ve duygusal derinlik üzerine düşündüren, unutulmaz bir yapıt olarak sinema tarihinde önemli bir yer tutar.

İşte bazı önemli Penny Marshall filmleri:

1. Jumpin’ Jack Flash (1986)- İlk yönetmenlik denemesi olan bu film, Whoopi Goldberg’in başrolde olduğu bir komedi macerasıdır. Film, ticari olarak çok büyük bir başarı olmasa da Marshall’ın yönetmenlik kariyerine adım atmasında önemli bir rol oynadı.

2. Big (1988)- Penny Marshall’ın büyük bir başarı yakaladığı ilk filmdir. Tom Hanks’in başrolünde oynadığı bu film, büyülü bir şekilde bir yetişkin bedeninde uyanan 12 yaşındaki bir çocuğun hikayesini anlatır. “Big,” Marshall’ı Hollywood’da önemli bir yönetmen olarak konumlandırdı ve onu 100 milyon dolar hasılat yapan ilk kadın yönetmen yaptı.

3. Awakenings (1990)- Robin Williams ve Robert De Niro’nun başrollerinde yer aldığı bu biyografik dram, Marshall’ın en önemli filmlerinden biridir. Film, encephalitis lethargica hastalığından muzdarip hastaları konu alır ve duygusal derinliği ile dikkat çeker. Film, En İyi Film ve En İyi Erkek Oyuncu (De Niro) dallarında Oscar adaylığı kazandı.

4. A League of Their Own (1992)- Tom Hanks, Geena Davis ve Madonna’nın rol aldığı bu film, II. Dünya Savaşı sırasında kadınlardan oluşan profesyonel bir beyzbol ligini anlatır.

5. Renaissance Man (1994)- Danny DeVito’nun başrolünde olduğu bu komedi-dram, işsiz bir reklamcıyı ve onun bir grup ordu eğitimindeki askere edebiyat öğretmesini anlatır.